آمپلی فایر ماشین

اولین تولید کننده اسپیکر های حرفه ای با رنگ پیانو فینیش در ایران

در این مقاله یک مدار آمپلی فایر ماشین را بصورت طبقه طبقه بررسی می کنیم ، فهم موضوعاتی که مطرح خواهیم کرد خیلی در تعمیر آمپلی فایر ماشین کارآمد و کمک کننده است و شما در پایان این مقاله تمامی قسمتهای یک آمپلی فایر ماشین را خواهید شناخت و درصورتی که به علم الکترونیک آشنایی داشته باشید می توانید با صرف زمان و به دست آوردن تجربه آمپلی فایر ماشین را تعمیر نمایید.

همانطوری که در شکل فوق ملاحظه می کنید یک آمپلی فایر ماشین به سه طبقه کلی تقسیم می شود که ابتدار هر کدام را معرفی می کنیم و سپس جداگانه هر قسمت را مورد بررسی قرار می دهیم.
طبقه اول قسمت تغذیه آمپلی فایر ماشین می باشد ، وظیفه این قسمت تبدیل برق 12 ولتی ماشین به یک تغذیه دوبل (بطور مثال یک تغذیه دوبل 30 ولتی ) را بر عهده دارد که این عدد با توجه به توان آمپلی فایر ممکن است کمتر یا بیشتر باشد .
طبقه دوم همانطوری که در شکل پیداست تقویت کننده صوتی می باشد و سیگنال ورودی را که از پیش تقویت کننده (طبقه سوم) آمده است تقویت می کند وبه بلندگوهای ماشین تحویل می دهد.
طبقه سوم یا همان پیش تقویت کننده سیگنال ورودی از ضبط ماشین را دریافت و با توجه به فیلترهایی که در این قسمت تعبیه شده ممکن است فرکانسهای بالا یا پایین را حذف کند که این حذف سیگنال بستگی به نوع بلنگوی خروجی ساب ووفر ، میدرنج یا تیوتر تعیین می شود . همچنین در این قسمت ولوم هایی برای کنترل سطح صدا در نظر گرفته شده است که با تغییر آنها می توان حجم صدای آمپلی فایرماشین را کم یا زیاد نمود.

ساب ووفر چیست

در شکل فوق قسمت تغذیه مدار آمپلی فایر ماشین را ملاحظه می کنید ، در ورودی این قسمت یک فیوز قرار داده شده است تا در صورتی که آمپلی فایر آسیب دید و جریان کشی پیدا کرد با سوختن این فیوزها از آسیب رسانی بیشتر جلوگیری به عمل آید ، پس از فیوز یک سلف و دو خازن دیده می شود ، ازآنجایی که در برق خودرو نویز زیادی وجود دارد سلف و خازن برای جلوگیری از انتقال نویز و همچنین برای ذخیره انرژی در نظر گرفته شده اند . احتمال آسیب دیدگی سلف بسیار ناچیز و در حد صفر می باشد اما خازنها پس از گذشت زمان و کارکردن بستگی به جریانی که از آنها کشیده شده ممکن است عمرشان به پایان رسیده باشد . در بسیاری از موارد از شکل ظاهری خازن ها که معمولا باد می کنند می توان به معیوب بودن این قطعه پی برد و برای تعویض آن اقدام نمود.

در شکل فوق سوئیچ های قدرت را می بینید که به صورت سه تایی در طرفین آمپلی فایر ماشین قرار گرفته اند، این سوئیچ ها از جنس ماسفت می باشند و روشن و خاموش شدن آنها توسط بلوک دیاگرام دیگری که در شکل ملاحظه می کنید انجام می شود معمولا آی سی کنترل TL494 می باشد که عمومیت بسیار زیادی در آمپلی فایر های ماشین دارد. در خروجی این آی سی دو پایه تعبیه شده که شکل موج مربعی تولید می کنند ، این شکل موج ها به بیس ماسفت ها منتقل می شوند و باعث روشن و خاموش شدن پی در پی ماسفت های قدرت می شود و این عمل موجب افتادن ولتاژ روی اولیه ترانس می شود .
در بسیاری از موارد آسیب دیدیگی مربوط به قسمت ماسفتهای قدرت یا کنترلر می باشد ، معمولا ماسفتها هنگامی که دچار مشکل می شوند اتصال بین درین و سوس آنها اتصال کوتاه شده و حتی ظاهرشان آسیب می بیند و به راحتی می توان از شکل ظاهری و بوی سوختگی به معیوب بودن آنها پی برد. اما بررسی آی سی کنترلر نیاز به اسیلوسکوپ و دیدن شکل موجهای آی سی دارد . سعی میکنیم در یک مقاله جداگانه بطور مفصل به بررسی آی سی TL494 بپردازیم .
از معروفترین ماسفتهایی که در آمپلی فایر های خودرو استفاده می شود می توان به IRFZ44 , IRFZ46 , IRFZ48, 50N06 , IRF3205 و… اشاره نمود ، دقت کنید که هنگام تعویض ماسفت ها دقیقا همان ماسفت را جایگزین کنید ، البته تعدادی از ماسفتها را می توان با نمونه های مشابه جایگزین نمود اما این امر مشروط به داشتن اطلاعات فنی الکترونیکی و مراجعه کردن به برگه اطلاعات فنی می باشد. لازم به ذکر است همواره از فروشگاه های معتبری که از اورجینال بودن جنس آنها مطمئن هستید خرید کنید چرا که در صورت فیک بودن قطعات با جریان کشی بلافاصله خواهند سوخت و تمام زحماتی که برای تعمیر کشیده اید به باد خواهد رفت.

در قسمت بالا گفتیم هنگام سوئیچ زنی ماسفتها ولتاژی روی اولیه ترانس می افتد که با توجه به افزاینده بودن ترانس بدیهی است که ما در خروجی ولتاژی بیشتر از 12 ولت درخروجی داریم ، مثلا با نسبت 3 برابر دور سیم پیچ ثانویه به اولیه ولتاژی حدود 36 ولت در ثانویه ترانسفور خواهیم داشت که این همان ولتاژی است که برای کار کردن آمپلی فایر نیاز داشتیم ، البته این عدد در آمپلی فایرها متفاوت است . حتی دربعضی آمپلی فایرهای مخصوص ساب ووفر این ولتاژ ممکن است به 100 ولت یا حتی بالاتر برسد که این مقدار ولتاژ DC بسیار خطرناک است و باید این موضوع را مد نظر گرفت و احتیاط را رعایت کرد تا از خطرات احتمالی جلوگیری به عمل آورد ، ولتاژ ثانویه پس از عبور از دیودها به خازنهای خروجی منتقل می شود و آماده استفاده در طبقه بعدی خواهد بود. همانطوری که قبلا گفتیم حتما شکل ظاهری خازنها چک شود و در صورت آسیب دیدگی آنها تعویض نمود .
برای تست دیودها هم می توان از تست دیود مولتی متر استفاده کرد . احتمال آسیب دیدن ترانس هم مانند سلف ورودی بسیار ناچیر است و در صورتی که آسیب دیده باشد از شکل ظاهری می توان به این موضوع پی برد ، اگر شما اقدام به باز کردن ترانس کردید حتما تعداد دورها را یاددشت و نحوه سیم پیچی ترانس را بصورت عکس یا فیلم ذخیره کنید تا هنگامی که خواستید ترانس را دوباره سیم پیچی کنید دچار سر در گمی نشوید.

طبقه دوم قسمت تقویت کننده می باشد ، که در مقاله آمپلی فایر به بررسی یک نمونه آمپلی فایر ترانزیستوری پرداخیم که علاقمندان می توانند برای داشتن اطلاعات بیشتر به آن مقاله مراجعه کنند ، در مجموع مدارهای آمپلی فایر ترانزیستوری شباهت زیادی به یکدیگر دارند .
از شکل فوق پیداست که این آمپلی فایر متشکل از 4 کانال است و هر کانال از یک جفت ترانزیستو قدرت برای تحویل توان به بلندگو بهره گرفته است ، گاهی در آمپلی فایرهای 4 کانال پر قدرت تر از دو جفت ترانزیستورو استفاده می شود که بازهم شباهت بسیار زیادی به هم دارند . ترانزیستور های قدرت از المانهایی هستند که بیشتر در معرض خطر قرار دارند ، هنگامی که توانی بیشتر از حد تعیین شده از آنها کشیده می شود این توان بالا موجب داغ شدن بیش از اندازه و در نتیجه سوختن ترانزیستورها می شود ((این قسمت نیز احتمال آسیب دیدگی فراوانی دارد)) .

معرفی ساختار ، اجزاء و عملکرد بلندگو

برای بررسی صحت ترانزیستور ها می توان از تست دیود مولتی متر استفاده کرد. اگر ترانزیستورnpn باشد بین بیس و امیتر و بیس و کلکتور عددی در حدود 0.7 ولت در اتصال مستقیم خوانده می شود ودر حالت معکوس باید اتصال باز را روی نمایشگر مولتی متر مشاهده نمود و برای تست ترانزیستور pnp عکس حالت فوق صادق است و در دو حالت تست باید بین امیتر و کلکتور اتصال باز باشد ، در تعداد زیادی از ترانزیستورهای آسیب دیده هنگام چک کردن بین امیتر و کلکتور صدای بوق به گوش می رسد که این موضوع بیانگر اتصال کوتاه شدن و سوختن ترانزیستور می باشد.
پایین ترانزیستور های قدرت مقاومت های با توان بالا (معمولا 3 یا 5 واتی) و اهم پایینی در حد دهم ولت دیده می شوند ، هنگام آسیب دیدگی مقدار این مقاومتها هم حتما باید کنترل شود (( موقع سوختن این مقاومتها معمولا اتصال باز می شوند یا عددی بالتر را نشان می دهند )). اگر آسیب شدید باشد باید ترانزیستور و حتی مقاومتهای دیگر این قسمت را نیز بررسی نمود.

در طبقه سوم پری آمپلی فایر را می بینید که شامل مقاومتها ، آی سی های اپ امپ ، چندین ولوم ،فیش Rca ، کلید کشویی و تعدادی کانکتور می باشد . تعذیه این طبقه همانطوری که در شکل ملاحظه می کنید توسط دو مقاومت ، دو دیود زنر و خازنهای خروجی تامین می شود ، از آنجایی که ولتاژ دوبل تولید شده در قسمت تغذیه برای این قسمت بسیار بالاست و پیش تقویت کننده به ولتاژ حداکثر 15 ولت دوبل نیاز دارد از یک مقاومت وات بالا برای کاهش ولتاژ و از دیود زنرو خازن برای تثبیت این ولتاژ استفاده می شود.
از ایرادات رایج این قسمت می توان به صدای خرخر در آمپلی فایر اشاره کرد که مربوط به کثیف بودن یا معیوب بودن ولوم ها یا کلید های کشویی می شود و با اسپری زدن یا تعویض آنها این عیب را می توان رفع نمود ، گاهی در مدار پری آمپلی فایر ماشین سوختن آپ امپ ها نیز مشاهده می شود ودر صورت مشاهده با جایگزین کردن با همان آی سی این مشکل را نیز می توان رفع نمود.
از دیگر ایرادات رایج که معولا در آمپلی فایرهایی که قسمت پری آمپ دو طبقه دارند دیده می شود مانند همین آمپلی فایری که ما بررسی کردیم قطع شدن سیم های بین طبقا ت است.

المان قرار گرفته در پایین و سمت راست عکس فوق یک مقاومت NTC می باشد که به بدنه آلومینیومی آمپلی فایر خودرو پیچ می شود، اهم این مقاومت با افزایش دما بعلت چسبیدن به بدنه کاهش می یابد و از این تغییر برای پی بردن به افزایش بیش ازحد دما و خاموش شدن دستگاه به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی به آمپلی فایرخودرو استفاده می شود .
کانکتور قرار گرفته در قسمت پایین و سمت چپ خروجی های 4 کانال آمپلی فایر و کانکتور بالا سمت چپ ورودی برق دستگاه هستند.

با توضیحات داده شده شما با قسمتهای مختلف یک آمپلی فایر ماشین آشنا شدید و می توانید به بررسی و تعمیر انواع آمپلی فایر ها بپردازید چون تفاوت زیادی در کلیت این مدل آمپلی فایر ها وجود ندارد. اما در نظر داشته باشید این مدار یک مدار کلاس AB می باشد و قطعا آمپلی فایر های کلاس D ساختار متفاوتی در قسمت تقویت کننده با کلاس AB دارند اما قسمت تغذیه خیلی شبیه هم هستند.

دوستان توجه داشته باشند که داشتن علم الکترونیک برای فهم و انجام تعمیر ضروری می باشد و کسانی که صرفا علاقمند هستند و علم الکترونیکی ندارند قطعا نمی توانند تمام موضوعات مطرح شده دراین مقاله را درک کنند ، البته تعدادی از تعمیر کاران از روی تجربه به ایرادات رایج پی برده اند و می توانند به امر تعمیر بپردارند.